Dat Een teken van leven van Karen Dierickx een boek met een boodschap is, toont het prominente Unicef-logo op de cover al. Met het boek willen Clavis, Unicef en Dierickx jonge mensen ervan bewust maken dat slavernij niet iets uit de geschiedenisboeken is. Het verhaal is dat van Juca. Hij en zijn oudere broer Ramiro groeien op in een arm dorp en laten zich overtuigen om te gaan werken op een landgoed ver van huis. Er wordt hen de hemel op aarde beloofd. Ze vertrekken halsoverkop en voor ze er erg in hebben, werken ze dag en nacht voor een loon dat bestaat uit schamele zakjes bonen. Dankzij de collegialiteit en vriendschap onder de slaven lukt het hen met veel moeite om te overleven. Tot Ramiro zwaar gewond geraakt. Op zijn sterfbed dwingt hij Juca te beloven om te vluchten. En belofte maakt schuld: Juca vlucht en vindt hulp. Het landgoed wordt opgedoekt en ook voor Juca breken betere tijden aan. Hij vindt een thuis en met zijn tekentalent wordt hij toegelaten op 'de meest prestigieuze kunstacademie van het land'. Zijn verleden als slaaf hangt echter als een zwarte wolk boven hem. Pas wanneer hij op de academie de opdracht krijgt een eindwerk te maken dat uit zijn 'diepste binnenste' komt, besluit hij ? geïnspireerd door Persepolis van Marjan Satrapi ? voor het eerst zijn verhaal te vertellen.
In Een teken van leven vertelt Juca enerzijds in het heden over zijn klasgenoten, zijn nieuwe familie en de innerlijke strijd die hij moet voeren om zijn eindwerk te maken. Anderzijds beleeft hij tijdens het tekenen in (cursief gedrukte) flashbacks zijn verleden opnieuw. Uiteindelijk komen heden en (de gevolgen van het) verleden samen.
Het logo van eender welke hulporganisatie op een boek belooft helaas zelden een literair resultaat. De goede bedoelingen achter zo'n boek maken dat alle aandacht naar de boodschap en de inhoud gaat en niet naar de vorm. Karin Dierickx doet een verdienstelijke poging om de boodschap aantrekkelijk te verpakken, maar wijkt hierbij zelden van de platgetreden paden af. Het verwerkingsproces van een personage tekenen aan de hand van een creatieve opdracht is bijvoorbeeld een bekend trucje. De ontwikkeling van Juca volgt het geijkte pad: hij wil vergeten wie hij was en opgaan in het leven dat hij nu leidt, maar dan moet hij eerst zijn verleden accepteren. Dat proces voltooit zich terwijl hij zijn eindwerk maakt, gaat gepaard met slapeloze nachten en binnenvetterij en eindigt met een herboren en gelouterde Juca. De auteur probeert met veel dromen, gedachten en gevoelens een opgroeiende jongen van vlees en bloed van Juca te maken, maar hij blijft te zeer een spreekbuis voor Unicef. Zijn twijfels lijken geregeld ingefluisterd door een organisatie die moeite heeft haar verhaal tot bij de ongelovige massa te krijgen: 'Hoe konden wij dan slaven zijn? Wij kwamen niet uit Afrika, wij waren niet zwart en slavernij bestond niet eens meer.'
Centraal in het verhaal staat de relatie tussen Juca en Ramiro, maar ook die blijft hangen in clichés. Juca is de creatieve piekeraar die in een opwelling zijn doortastende grote broer volgt richting avontuur en geld. Hij is het kleine broertje dat net iets minder dapper is en dat beschermd moet worden door zijn grote broer. Tot hij de opdracht krijgt om te vluchten en het lot ? voor het eerst ? in eigen handen moet nemen. De vlucht gaat te vlot: Juca belandt meteen bij de juiste mensen. Je vraagt je af of het verhaal na de dood van Ramiro wel genoeg drama had gehad, of het allemaal niet té zwaar op de hand mocht worden. Een teken van leven bewijst alvast één ding: het is moeilijk om een geëngageerd verhaal voor jonge mensen te vertellen dat evenwichtig blijft. Niet te optimistisch zijn en ook niet te donker of sensationeel, is dansen op een heel slap koord.
Een teken van leven zit vol goede bedoelingen en brengt zijn boodschap netjes volgens de regels van het spel, maar is daardoor ook saai. Het komt nooit echt tot leven en grijpt zelden naar de keel. Voor een boek dat jongeren bewust wil maken van mensonterende omstandigheden waarvan ze het bestaan niet eens vermoeden, is dat jammer. [An Stessens] Verberg tekst

De Braziliaanse broers Juca en Ramiro gaan uit armoede met mannen mee die hen een baan aanbieden. Ze komen terecht op een plantage waar ze tot slavenarbeid gedwongen worden. De behandeling die ze ondergaan, is onmenselijk, de toekomst uitzichtloos. Ramiro krijgt een ernstig ongeluk en kan niet meer werken. Op goed geluk vlucht Juca het oerwoud in en toevallig wordt hij gered. Mensenrechtenactivisten zorgen ervoor dat de overige slaven worden bevrijd; voor Ramiro helaas te laat. Juca (ik-figuur) vertelt het slavernijverhaal achteraf, tijdens zijn worsteling om verleden en schuldgevoel een plaats te geven. Die stukken zijn cursief gezet en rauw in de beschrijving. Omdat Juca nu aan de kunstacademie studeert, probeert hij dit te vangen in een eigen stripverhaal. Dat deel is veel zoekender van taal. De ontwikkeling van de door zijn verleden getekende Juca tot iemand die weet wat hij wil, komt goed uit de verf. Op het moment dat er hulpverleners in beeld komen, stokt het ritme. Spannend, gevoelig, met veel empathie geschreven, al overtuigt niet alles. Bloedrood omslag, kleine druk en ruime interlinie. Vanaf ca. 13 jaar. Verberg tekst

Juca Da Silva wil graag tekenaar worden en studeert aan één van de meest gerenommeerde kunstacademies van het land. Op school voelt hij zich een buitenbeentje en hij staat niet graag in de belangstelling. Zijn verleden rust als een zware last op zijn schouders. Als hij van zijn lerares de opdracht krijgt om een eindwerk te maken doet een oude leraar hem het voorstel om zijn levensverhaal in strip uit te werken. Juca twijfelt, uit angst voor de pijnlijke herinneringen, maar gaat uiteindelijk overstag. Gaandeweg zet hij zijn hele verleden op papier en beschrijft hij in zijn strip hoe hij als kleine jongen samen met zijn broer werd meegenomen naar een plantage waar hij als slaaf aan het werk werd gezet. Van de mooie beloftes die hen voordien gemaakt werden, kwam niets uit en hun leven veranderde in een regelrechte hel. Dagelijks werden de broers geconfronteerd met bruut geweld, ‘pistoleiros’ (gemene mannen met geweren) en intimidaties. Voor de broers wordt de situatie onhoudbaar en na een verschrikkelijk incident waarbij zijn broer Romeira levensgevaarlijk gewond geraakt, vlucht Juca weg. Zijn tocht naar de vrijheid is erg risicovol en opnieuw krijgt hij te maken met geweld. Toch slaagt hij erin om zichzelf in veiligheid te brengen en verslag uit te brengen van zijn verblijf op de plantage. Met de hulp van zijn getuigenis wordt de plantage opgedoekt en de vele slaven bevrijd. Juca vertelt zijn verhaal in de ik-vorm tijdens zijn verblijf bij een gastgezin in een grote stad terwijl hij studeert aan de kunstacademie. Hij begint met de uitwerking van zijn strip, waarin hij aan de hand van flash-backs zijn verleden beschrijft. De armoede en uitzichtloosheid van het leven van kinderen in de dorpen in de woestijn wordt op die manier in beeld gebracht. De vader van Juca is spoorloos, moeder ligt de hele dag in bed en geeft een depressieve indruk. Oudere broer Romeira is zoals vrijwel alle andere jonge mannen in de omgeving werkloos, wat tot grote frustraties leidt. Groot is dan ook zijn blijdschap als enkele mannen in een grote auto het dorp inrijden en een gouden bod doen. Zonder veel nadenken gaan beide broers hierop in. Het leven op de plantage is mensonterend, de slaven worden behandeld als vee en voortdurend mishandeld. Het verhaal wordt knap opgebouwd, de keuzes van het hoofdpersonage lijken vanzelfsprekend en de band tussen de twee broers wordt gaandeweg uitgediept. Het is onwerkelijk dat dit soort toestanden in deze eeuw nog mogelijk is. Het verhaal kent een happy-end, waardoor het voor de lezer draaglijk is om het uit te lezen.     

Verberg tekst