Op 14 september 2000 werd bij graafwerken aan het Deurganckdok in Doel een middeleeuws koggeschip ontdekt. Het bleek een vondst van Europees belang, want uitzonderlijk goed bewaard. De boot werd gedemonteerd en ondergedompeld in 29 containers met water, om het hout zo intact mogelijk te houden. Pas tien jaar later startte het agentschap Onroerend Erfgoed met een onderzoek met grensoverschrijdend karakter op deze kogge. Niet alleen wordt er beroep gedaan op expertise uit het buitenland, maar ook intern komen er zowel scheepsarcheologen als natuurwetenschappers en conservatoren aan te pas.
Tinne Jacobs, een van de medewerkers aan dit nog steeds lopende project, schreef er een relaas over. Maar dit dunne boekje, uitgegeven in een klein formaat, is veel meer dan dat. In een erg interessant en compleet eerste deel geeft het op beknopte maar toch volledige wijze een overzicht van de geografische en geschiedkundige context waarin de teruggevonden kogge actief was.
Het belang van de kogge is onlosmakelijk verbonden met de gouden periode van de Hanze, een belangengemeenschap initieel tussen kooplieden aan de Noord- en Oostzee, ontstaan in de twaalfde eeuw om goederen veiliger en goedkoper te kunnen uitwisselen. Later evolueert dit netwerk tot een uitgebreid stedenverbond, met Lübeck als officieuze hoofdstad en verdwijnt het uiteindelijk met de Dertigjarige Oorlog. Om zoveel mogelijk goederen over zee te kunnen transporteren, waren schepen nodig met een platte bodem. Of men toen ook sprak over een ‘kogge’ is niet zeker; er bestaan geen documenten over scheepsbouw van dit type. Correcter is dan ook om te spreken over koggetypen, die aan een aantal kenmerken beantwoorden, zoals de hoge boorden en het roer op de achtersteven.
Waarom en hoe deze kogge vergaan is, weten de onderzoekers niet, en dat zullen ze waarschijnlijk ook nooit weten. Wanneer de kogge vergaan is, kunnen ze ongeveer bepalen, namelijk zeker vóór de eerste inpoldering (1567). Wat men daarentegen wel vrij accuraat kan bepalen, is wanneer het hout voor de boot gekapt werd. En daarmee zijn we in het tweede deel van het boek beland, dat een brug slaat tussen theorie en praktijk. Naast het hout en de houtsoort, leren ook de sporen van mossen, achtergelaten bij het breeuwen (het opvullen van gaten tussen planken) en de teerlaag, als extra bescherming, ons iets over de plaats en periode waarin deze handelingen plaatsvonden. Na het onderzoek begint de reconstructie en uiteindelijk is het de bedoeling dat de kogge een cultuurtoeristische bestemming krijgt.
Het enige vreemde is de keuze van de auteur om de kogge zelf aan het woord te laten, soms in de vorm van weetjes, maar vaak ook eigen ervaringen delend. Echt storend is dit niet, maar deze stukjes zijn wel sterk aanwezig, waardoor de vraag opkomt of die ruimte niet anders besteed had kunnen worden. Het is alsof de auteur hoopte om het boek zo voor een breder publiek toegankelijker te maken, maar het doet zeker geen afbreuk aan de kwaliteit. De talrijke foto's en kaarten zijn verhelderend, en een vrij complete literatuurlijst sluit het boek af. [Pim Vanwalleghem] Verberg tekst

Aan de grens tussen Nederland en België verandert de naam van de Westerschelde in die van Schelde. Een rivier die stroomt van Frankrijk tot de Noordzee. Vanuit die Noordzee moet ooit het in het jaar 2000 gevonden schip in de buurt van Antwerpen die Schelde zijn opgevaren. Het scheepstype draagt de naam Kogge en was een middeleeuws scheepstype speciaal bedoeld voor goederenvervoer over water. Het hele mysterie hoe een dergelijk (groot) schip daar bij Antwerpen terecht is gekomen en werkelijk de volledige geschiedenis van schip en handelsvaart met een dergelijk schip, plus de berging van het wrak en de conservering ervan, staan keurig omschreven in deze uitgave. Historisch gezien een juweeltje. Het boek geeft een perfecte inkijk betreffende de handelsvaart aan het eind van de middeleeuwen. Het startpunt van de Nederlandse overheersing van de Zeven Zeeën en de komst van de Gouden Eeuw. Met talrijke illustraties in kleur en zwart-wit en een literatuurlijst. Leuke aanwinst voor de maritieme en historische sectie. Verberg tekst